Mersin'de Haberleşmenin Tarihi

• Mersin'de İlk Posta ve Telgraf Teşkilatı
• Mersin'de İlk Telefon
• Mersin ve Televizyon
• Mersin Radyosunun Hikayesi

Mersin'de ilk Posta ve Telgraf Teşkilatı

Mersin'de Posta teşkilatı:
Mersin'de Posta Teşkilatının kurulduğu kesin tarihi bilemiyoruz. Ancak Mersin'in hızlı gelişen bir ticaret merkezi olduğu gözönüne alınırsa, bu tarihin diğer şehirlerden fazla gecikmiş olabileceği düşünülemez.

Mersin'in ilk Postahane binası, tarihi Hükümet Konağı'nın bahçesi içerisinde batı yönünde bulunuyordu. O zamanlar Hükümet Konağı henüz inşa edilmemişti. Konağın inşasının ardından, manzarayı bozmakta olduğu gerekçesiyle yıkıldı ve eski Azak Han'ın karşısında bulunan Emlak İşhanının bulunduğu yerde mevcut binaya taşındı. Bina, iki katlı, ahşap merdivenli, bağdadi yapıda idi. Posta, Post-Restant, Paket gibi servisler aşağı katta ve Telgraf, Telefon ve Müdürlük üst katta bulunuyordu. Daha sonra, şimdiki yerine inşa edilen binaya, daha sonra bunların yerine inşa edilen yeni binasına taşınmıştır.

1882 tarihinde Mersin Posta İdaresinde Şevket Efendi adında bir Müdür, Muhammet Efendi adında bir de Türkçe Muhaberat Memuru bulunuyordu. 1883'de kadroya Fotoru Efendi adında bir Fransızca Muhaberat Memuru eklenmiştir. Bundan sonra da ihtiyaç duyuldukça kadro genişletilmiştir.

Mersin'de Telgraf teşkilatı:
Telgraf, diğer teşkilatların aksine, Türkiye'de birçok Avrupa ülkesinden daha önce kurulmuştur. Samuel Mors, telgrafı icat ettiğinde, Abdülmecit tarafından tebrik edilmiş ve kendisine nişan verilmiştir. Hatta Mors Padişah için "İcadımın değerini anlayan ilk Avrupalı kişidir" demiştir.

Mucidin ortağı olan Chamberlain, bir telgraf makinesi ile İstanbul'a gelmiş ve uygulama yapmıştır. Ancak Viyana'ya dönerken Tuna nehrinde gemisinin batması sonucu boğularak ölmüştür. Bu da telgraf teşkilatının kuruluşunu biraz geciktirmiştir."

İlk telgraf hattı İstanbul-Varna arasında kurulmuş ve kısa sürede bütün ülkeye yayılmıştır. Önceleri Sadaret'e bağlı olarak müstakil bir müdürlük iken, 21 Eylül 1871'de Posta İdaresi ile birleştirilmiş ve adı Posta-Telgraf Nezareti olmuştur. Daha sonra da Dahiliye Nezareti'ne bağlanmıştır. 1870 yılında yalnız Anadolu'da 158 telgraf merkezi bulunuyordu. Bu tarihte Mersin'de Posta ile birlikte "Posta-Telgraf İdaresi" adı altında bir teşkilat mevcuttu.

Mersin'de ilk Telefon

Telefon Amerika'da 1877 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Bundan 3 yıl sonra Kombari isimli bir kişi İstanbul ve civarında telefon tesis etmek için imtiyaz istemiş ise de, isteği kabul edilmemiştir. 1881 yılında Soğukçeşme'deki Telgraf İdaresi ile Yenicami'deki Postahane arasında ilk telefon hattı kurulmuştur. Telefonun Türkiye'de kullanımına ise 1908 yılında başlanmıştır. 5 Temmuz 1911 tarihinde Nezaretin adı "Posta Telgraf ve Telefon Nezareti" olmuştur.

Mersin'de ilk telefon 1926 yılında manuel sistemde 50 abonelik bir santralle hizmete girmiştir. Bu santralin ilk 11 abonesi ise şunlardır:

1. Komisyoncu Mehmet Emin ve Şurekası
2. Seyrisefain
3. Sucularlı Hafız
4. Küçük Osmanzade Hacı Kazım ve Evlatları
5. Osmanlı Bankası
6. İstikbal Pamuk Şirketi
7. Şark Fransız Bankası
8. Şaşati Biraderler
9. Sadettin Abdülgani
10. Mersin Palas Oteli
11. Ticaret Odası

Mersin'de Telefonun Gelişimi

1930 yılında santrale 50 abone daha eklenmiş ve sayı 100'e çıkarılmıştır. 1937 yılında 200 çıkan abone sayısı, 1950 yılına kadar santrale ilave yapılmaması nedeniyle aynı kalmıştır. 1950 yılında manuel sistemden otomatik sisteme geçen santralde kapasite 1000 aboneye çıkmıştır. 1000.inci aboneye 295 lira karşılığında 13.01.1950 tarihinde telefon bağlanmıştır. 1990 yılında abone sayısı 100.000'i aşmıştır.

Abone Durumu: 1995 verilerine göre Mersin'de her 100 kişiye 74.1 telefon düşmektedir. Bu sayı 1994 yılında ise 67.7 idi.

Televizyon ve Mersin

Yıl 1965, TRT Televizyonunun deneme yayınlarına geçmesi daha çok yıl var. Halbuki Mersin'liler her gece televizyon izleme imkanına sahiptiler. Hem de tek bir istasyon değil. Radyoda kanal arar gibi TV. verici istasyonlarını arayarak.

Lübnan'da 2,4,5,7,9 ve 11 kanallardan yayın yapan TV istasyon yayınları Mersin'de rahatça izlenebiliyordu. Tele-Revue, Tele-Orient ve C.L.T. adlı kanalların yayınları özellikle yaz aylarında çok netti.

Kıbrıs Rum Televizyonu 6 ve 8 kanallardan Pazartesi hariç hergün yayın yapıyor ve bu yayınlar da rahatça izlenebiliyordu. Basit bir kablo ile Şam'dan yayın yapan Kanal 9 Suriye televizyonu antensiz izlenebiliyordu.

Bu sırada Türkiye'de televizyon istasyonu bulunmalı mı bulunmamalı mı tartışılıyordu. Planlama Teşkilatı bunun israf olduğunu düşünüyordu.

Mersin'de bu tarihlerde Kamer Sineması açılmıştı. Sinemanın holüne bir alıcı konmuştu. Halk sinema bileti alıyor, fakat film seyretmeyip, holde televizyon seyrediyordu. Bu fotoğrafı ile o tarihlerde Hürriyet Gazetesinde haber olmuştu.

Türkiye'de televizyon istasyonlarının kurulmasında gazetelerin bu yayınları ile Arap TV yayınlarının bir hayli etkisi olmuştur.

1965 yılında Mersin ve çevresinde 3000 televizyon cihazı olduğu bazı İstanbul gazetelerinde yayınlanmıştı.

Mersin Radyosunun Hikayesi

Mersin Radyosunun ilgi çekici bir hikayesi vardır. Amerikalılar Ortaduğu'ya yayın yapmak üzere "Türkiye'nin Sesi" isimli bir radyo istasyonunun kurulmasına karar verirler, ve tabii Türkiye Hükümetinin izni ile bunun Mersin'de gerçekleşmesi için hazırlığa başlarlar. Halen Kazanlı'da bulunan byük anten direği dikilir ve yanına birkaç küçük bina inşa edilir. Radyo için gerekli malzemelerin İskenderun limanına sevkine başlanır. Fakat 1960 Askeri Yönetimi bunun gerçekleşmesine izin vermez ve tesisat olduğu yerde kalır.

Adana'da bulunan küçük güçteki İl Radyosunun güçlendirilmesi düşünülmektedir. Ancak anten direkleri o tarihlerde Türkiye'de imal edilmemekte ve parçalar halinde ithal edilip, monte edilmektedir. Bu masraflı bir iş olduğundan Mersin'deki mevcut antenden yararlanılır. 300 Kw gücündeki Radyo İstasyonunun yapımı gerçekleşir. Eksik tesisatlar da bir Japon firması tarafından tamamlanınca istasyon faaliyete geçer.

Aslında Adana Radyosu Mersin'e nakledilmemiştir. O minik bir İl Radyosudur ve sadece İl sınırları içerisinde dinlenebilmektedir. Mersin'deki istasyon tamamen yeni bir tesistir ve Adanalılar bunun Adana'ya naklini istemektedirler. Bunun üzerine Mersin'in o tarihteki Valisi Etem Boysan ve birkaç Mersinli TRT'ye uygun bir bina aramaya koyulurlar. Eski Akdeniz Plajı civarında Sami Merze'ye ait bina inşa halindedir. Burası ile birlikte Hastane Caddesi civarındaki Müstahsil Kulübü olarak kullanılan 3 katlı bina TRT ilgililerine gösterilir. Onlar da TRT sokağı adını alacak olan yerdeki binayı uygun bulup 1968 yılında yayına başlarlar.

TRT'ye Atatürk Parkı içerisinde arazi tahsis edileceği vaad edilir, fakat bunun gerçekleşmesi mümkün olmaz. Radyonun yeniden Adana'ya nakli gündeme gelir. Hatta Adana'da bu işin gerçekleşmesi için yürüyüşler bile tertiplenir. Başarılı da olurlar.

Rahmetli Belediye Başkanı Zeki Ayan, Mehmet Karamehmet'in aracılığı ile TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak ile temas kurar ve Genel Müdür Adana'ya nakil kararının Mersinlilerin yer vermemesi nedeni ile alındığını ve uygun yer tahsisi olduğunda kararın değiştirileceğini bildirir.

Zeki Ayan, Mersin'e gelerek Atatürk Parkı'nda yer tahsisi için gerekli kararı Belediye'ye aldırır ve Genel Müdür'e iletir. Böylece nakil işleminden vazgeçilir.

Ancak bu yer tahsisi gerçekleşmemiştir.